türkiye'de kömür ne demek?

Türkiye'deki kömür en düşük kaliteli linyittir. Dünya sera gazlarının  %1'i  Türkiye’den sera gazı emisyonları, bunun üçte biri kömürden ortaya çıkıyor¹ fakat Türkiye'nin enerji politikası kömür santrallerini mali olarak destekliyor.²³ Türkiye'nin birincil enerjisinin dörtte biri ve elektrikliğinin üçte biri komurde. Her şehirde doğalgaz mevcut ancak eski binalarda yakılan kömür şehrin havası kirletmektedir. TKİ ve Türkiye Taşkömürü Kurumu her yıl muhtaç ailelere asgari 500 kg bedelsiz kömür verir. Çelik, çimento ve şeker fabrikalar kömür kullanir. Türkiye'de  taş kömürü ve doğalgaz ithalatını minimize etmek aynı zamanda  artan nüfus ve ekonomi ihtiyacını karşılamak için hükûmet  tüm linyit rezervlerini termik santrallerde kullanmak istiyor. Türkiye neredeyse hiç doğalgaz rezervine sahip değil ve en çok gazı Rusya'dan ithal eder. Ama gaz temin farklılıklar gösteriyor. Türkiye gaz temini için  farklı ticaret merkezleri kuruyor. Ancak termik santral projeleri halk tarafından güçlü bir şekilde protesto ediliyor.⁴

Tarihçe

Ülkeler	Üretim(ton)
Büyük Britanya	292.000.000
Almanya	277.000.000
Fransa	40.000.000
İtalya	900.000
Osmanlı Devleti	826.000

1913'te ülkelere göre kömür üretimi⁵⁶

Türkiye'de ilk taş kömürü madenciliği Uzun Mehmet’in 1829 yılında Karadeniz Ereğli’de kömürü bulmasıyla başlamıştır. İlk fiilî üretim ise 1848 yılında "Hazine-i Hassa" tarafından havzanın Galata sarraflarına kiralanmasıyla gerçekleşmiş ve bu idare altında çok ilkel bir çalışma ile 40–50 bin ton civarında kömür üretilmiştir. Kırım Harbi’nin başlaması ile idare İngilizlere geçmiş, 1864 yılında ise devrin Kaptan-ı Deryası’na devredilmiş ve bir maden nazırlığı kurulmuştur. Bu devrede havzada büyük gelişmeler olmuş, tren ve dekovil hatları döşenmiş havzanın sınırları tespit edilmiş, kok, briket, ateş tuğlası ve çimento fabrikaları gibi tüketici tesisler kurulmuş ve üretim muntazam artışlarla 1907 yılında 735.000 tona erişmiştir. 1. Dünya Savaşı sırasında faaliyet tekrar gerilemiş savaşın sonunda ise havza Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Bu idare altında istihsal 1920 yılında 570.000 tona erişmiştir.

Sağlık zararları

Termik santraller

Türkiye'de halen çalışan kömür termik santrallerin sağlık maliyeti 3000 erken ölüm⁷ ve 600.000 yitirilen iş günü olarak hesaplanmıştır.⁸⁹

Termik Santralin Adı	Kuru Sistem Depolama	Sulu Depolama	Kuşaklama Kanalları	Sedde	Pompa Sistemi	Yeraltı Suyu Kirlilik Analizi/İzleme	Gözlem Kuyusu	Tel Çit	Drenaj Sistemi	Şev Eğimi/Açısı İmal	Diğer
Afşin Elbistan B	x		x			x	x	x		x	Toz Kontrol Planı hazırlamalı.
Yatağan		x	x	x					x	x	Geçirimsiz zon problemi
18 Mart Çan	x			x		x				x
Kemerköy		x	x	x		x		x		x	Atık sahası ormanlık alanda
Yeniköy			x	x	x	x		x			Atık sahası ormanlık alanda
Kangal			x				x	x		x
Soma							x				Seddelerin güvenliği, oturma, kayma vb. gözlemlenmesi ve raporlanması amacıyla izleme/ilerleme raporu
Tunçbilek							x			x	Deprem Bölgelerinde yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyma
Orhaneli			x							x
Seyitömer									x	x
Çayırhan			x			x		x		x
ÇATES		x	x	x		x					Geçirimsiz zon inşası
Afşin Elbistan A											Düzenli Depolama Tesisi inşası için ÇED Raporunda verilen taahhütlerin Genelge kapsamında yeniden değerlendirilmesi

Kömürlü Termik Santrallerin Kurumsal Akademik Raporlarının İçeriklerinin Karşılaştırması ve Eksiklik Listesi ¹⁰

Madencilik

Türkiye'de en fazla kömür ocaklarında maden kazası yaşandı.¹¹ Madencilik silikozis sebep oluyor.¹²

Çevresel zararları

Kömürlü termik santraller çevre sağlığına zarar vermektedir.¹³ Küresel ısınmanın başlıca aktörlerinden olan kömürün, Türkiye'de kış aylarında yoğun tüketimine bağlı artan hava kirliliği uzmanları endişelendirmiştir.¹⁴ Türkiye'de 2015'te 133Mt co2 kömür den geldi¹⁵ hem de kömür madenlerinden metan geliyor.¹⁶ o sekilde Türkiye'de sera gazı emisyonunda kömürün payı yaklaşık üçte biri.¹⁷

Kömür sahalar

Türkiye'de antrasit içeren kömür yatağına rastlanmamıştır. En çok rastlanan kömür çeşidi ise linyittir. Türkiye linyit bakımından toplam 15 milyar ton linyit rezervine sahiptir. Fakat bu rezervin %68’inin ısıl değeri az olduğundan, üretilen linyitler genellikle termik santrallerde kullanılır.

Çeşitli derinliklerdeki taşkömürü yatakları ile Karadeniz Ereğli havzası Türkiye'nin en önemli taş kömürü havzasıdır. Taşkömürü rezervi ise toplam 0,5 milyar tondur.

Ayrıca her ne kadar kalori değeri düşük olsa da, elektrik enerjisi alanında Türkiye'nin en büyük linyit rezervi Afşin-Elbistan bölgesinde bulunmaktadır.

Türkiye'deki başlıca linyit yatakları:

• Afşin Elbistan AEL (Afşin Elbistan Linyitleri)
• Beypazarı,Nallıhan,Ankara
• Aşkale,Erzurum
• Çan,Çanakkale
• Yatağan,Muğla
• Alpu,Eskişehir
• Kangal,Sivas
• Malkara,Tekirdağ
• Beyşehir,Konya
• Karaisalı, Adana
• Merzifon ve Suluova
• Mengen, Bolu
• Kükürtlü
• Eynez, Soma ve Işıklar, Soma (Manisa)
• Uluçayır, Divriği (Sivas)
• Gülşehir
• Zonguldak
• Tunçbilek, Tavşanlı, Seyitömer (Kütahya) GLİ (Garp Linyitleri İşletmesi)

İthalat

Termik santrallerin elektrik kapasitelerin %10’u ithalat kömür ve %12’si yerli kömürdür.¹⁸ En çok ithalat Rusya ve Kolombiya'dan gelir.¹⁹

Emisyon limitler

2019 sonunda (ya da 2021 sonunda²⁰) Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) başlıyor ve o yüzden büyük kullanıcıllar biraz daha temiz olmalı: ama AB'deki Endüstriyel Emisyonlar Direktifi gelişmiyor.

Karbon Kilitlenmesi

Karbon kilitlenmesinden kaçmak için Türkiye'nin enerji politikası’nin değişmesi gerekir.²¹ TL’nin değeri düştüğü için elli milyar dolar borçlanan elektrik şirketler çok büyük Türk bank risktir.²²

Kömüre karşı

karşı büyük bir muhalefet vardır.²³ Mesela hükûmetin daha fazla kömürlü termik santraller yapmak istemesine²⁴ rağmen, sağlık uzmanları ve ekonomistler²⁵ bu duruma karşı çıkmaktadır.²⁶²⁷

Gelecekte

Türkiye güneş, rüzgar ve hidroelektrikten elde edeceği enerjiyi arttırarak kömüre hücum dalgasıyla aynı maliyette ve miktarda enerji üretebilecek, karbon salınım düzeylerini de sabit tutabilecektir.²⁸

Türkiye AB'deki :en:European Union Emission Trading Scheme (Avrupa Birliği Emisyon Ticareti Programı) gibi kendini karbon fiyatının yapmayacaksa ²⁹ karbon italat vergisi Türkiye'deki kömüre kullanan üretimi etkisi olabilir.³⁰³¹³²

Ayrıca bakınız

• Kömür üretimine göre ülkelerin listesi

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

• Linyit kömürü: sağlık etkileri ve sağlık sektöründen tavsiyeler
• https://endcoal.org/global-coal-plant-tracker/
• Greenpeace
• Ekosfer
• Türkiye - Country Climate and Development Report - World Bank

Orijinal kaynak: türkiye'de kömür. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩

4. DW {{!}} 30.01.2021 | erişimtarihi = 1 Mart 2021 | dil = tr-TR | çalışma = DW.COM | ad = Deutsche | soyadı = Welle (www.dw.com) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210130122755/https://www.dw.com/tr/avrupa-k%C3%B6m%C3%BCrl%C3%BC-santralleri-kapat%C4%B1yor-t%C3%BCrkiye-yenilerini-kuruyor/a-56391106 | arşivtarihi = 30 Ocak 2021}} ↩

5. Greenwood Press Ordered to Die, A History of the Ottoman Army in the First World War (2001), s.16 ↩

6. Press Publishing, The World Almanac and Encyclopedia, 1914 (New York: Press Publishing, 1913), 244. ↩

7. ↩

8. Şahin (2015), s. 71 ↩

9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩

21. Şahin (2018), s. 44 ↩

22. ↩

23. * ↩

24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩
28. ↩
29. ↩
30. ↩
31. ↩
32. ↩

Kategoriler